Öksürük solunum yollarındaki toz ve duman gibi yabancı cisimler başta olmak üzere vücudu çeşitli patojenlerden arındırmaya yardımcı olan en önemli savunma mekanizmalarından bir tanesidir. Bununla birlikte özellikle geçmeyen kuru öksürük çeşitli sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir. Kuru öksürük sebepleri, belirtileri gibi konularda detaylı bilgi yazının ilerleyen kısımlarında ele alınmıştır.
Kuru Öksürük Nedir?
Vücudun en önemli savunma mekanizmalarından bir tanesi olan öksürük
genellikle solunum yollarına toz, duman gibi yabancı cisimler girdiğinde veya mukus gibi maddeler aşırı biriktiğinde başlar. Öksürük istemli/refleks, akut/kronik veya balgamlı/kuru öksürük (nonprodüktif) gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Kuru öksürüğü balgamlı (prodüktif) öksürükten ayıran en önemli farklılık mukus olmamasıdır. Bir diğer ifadeyle nonprodüktif öksürük olarak da adlandırılan kuru öksürükte balgam veya mukus üretimi yoktur. Solunum sistemi hastalıklarında balgamlı bir öksürük sayesinde akciğerlerde veya solunum yolunda biriken mukus dışarı atılabilir. Böylece kişinin nefes alması kolaylaşabilir. Bununla birlikte mukus ve balgam üretimi olmayan kuru öksürük ile beraber dışarı balgam çıkışı olmamasından dolayı akciğerler ve solunum yolu olması gerektiği gibi temizlenemez. Bu nedenle çoğu zaman uzmanlar kuru öksürüğü verimsiz öksürük (nonprodüktif öksürük) olarak da adlandırırlar.Kuru Öksürük Neden Olur?
Enfeksiyon hastalıklarından alerjiye kadar pek çok sebeple öksürük görülebilir. Öksürüğün balgamlı veya kuru olmasında öksürüğe neden olan faktörlerin etkisi vardır. Örneğin astım gibi sağlık sorunlarında genellikle kuru öksürük görülürken bronşit gibi hastalıklarda çoğu zaman öksürüğe balgam eşlik eder. Başlıca kuru öksürük sebepleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Soğuk algınlığı, grip gibi enfeksiyon hastalıkları: Rinovirüs, influenza, virüslerin neden olduğu enfeksiyon hastalıklarının başlıca belirtilerinden bir tanesi öksürüktür. Enfeksiyon hastalıklarında çoğu zaman öksürük ile balgam birlikte görülür. Bununla birlikte enfeksiyon hastalıklarının akciğer veya solunum yolunda neden olduğu irritasyon (tahriş) enfeksiyon etkeni ortadan kalksa bile bir süre daha devam edebilir. Bunun neticesinde solunum yolları çevresel faktörlere karşı daha duyarlı hale gelebilir ve kuru öksürük görülebilir.
• Astım: Kuru öksürük nedenleri denildiğinde ilk akla gelen sağlık sorunlarından bir tanesi astımdır. Astım, bronş adı verilen hava yollarının iltihaplanması ve daralması sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bu iltihap sonucunda kuru öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Astıma bağlı boğazdaki kuru öksürük çoğu zaman polen, toz, duman gibi alerjenlerle tetiklenir. Uzmanlar özellikle bebeklerde kuru öksürük olması durumunda alerjik astımdan şüphelenebilir.
• Reflü: Reflü kısaca asidik mide öz sıvısının geriye kaçması olarak tanımlanabilir. Uzun süre devam eden ve tedavi edilmeyen reflü zamanla solunum yollarında tahrişe neden olabilir. Bu tahrişe bağlı olarak reflü hastalarında kuru öksürük ortaya çıkabilir.
• Geniz akıntısı (postnazal akıntı): Normalde solunum yollarını nemli tutmak için burundan günde yaklaşık 1-2 litre mukus salgılanır. Çoğu zaman üretilen bu mukus kişi fark etmeden mideye kadar ulaşır. Ancak sinüzit gibi bir sağlık sorununa bağlı olarak mukus üretiminin arttığı ve/veya mukusun kalınlaştığı durumlarda üretilen mukus boğaz çevresinde birikerek kuru öksürüğe neden olabilir.
• Çevresel faktörler: Havada bulunan toz, duman gibi yabancı ajanlar gibi veya deterjan kokusu gibi çevresel faktörler solunum yollarında tahrişe, buna bağlı olarak kuru öksürüğe neden olabilir.
• Bazı ilaçlar: Özellikle yüksek kan basıncını (hipertansiyon) düşürmeye yardımcı olan bazı ilaçların yan etkisi olarak kuru öksürüğe rastlanabilir.
• Akciğer çökmesi (pnömotoraks): Pnömotoraks olarak da bilinen akciğer çökmesi travma gibi sebeple akciğerin sönmesi olarak tanımlanabilir. Akciğer çökmesi durumunda nefes darlığı, kuru öksürük gibi semptomlar görülebilir.
• Akciğer kanseri: Nadir olmakla birlikte geçmeyen kuru öksürük akciğer kanserine işaret edebilir.
• Kalp yetmezliği: Kalbin olması gerektiği gibi kan pompalayamadığı durumlarda kuru öksürük ortaya çıkabilir.
Kuru Öksürük Belirtileri
Kuru öksürüğün en önemli belirtisi öksürüğün mukus veya balgam içermemesidir. En sık rastlanan bir diğer semptom ise uyku düzensizlikleridir. Özellikle gece oluşan kuru öksürük kişinin yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Kuru öksürüğün başlıca belirtileri şu şekildedir:
• Kuru öksürükle birlikte boğazda batma, yanma, ağrı gibi rahatsızlık hissi,
• Uzun süre devam eden kuru öksürüğe bağlı kas ağrısı,
• Virüs kaynaklı bir enfeksiyona bağlı gelişen kuru öksürük durumunda yüksek ateş, burun tıkanıklığı, baş ağrısı gibi semptomlar,
• Astım gibi sağlık sorunu bulunanlarda hırıltılı solunum, nefes darlığı,
• Öksürüğün sebebinin alerji olması durumunda nefes darlığı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, tıslar şekilde solunum,
• Özellikle gece ve sabahları artan öksürük,
• Sürekli öksürmeye bağlı olarak yorgunluk ve halsizlik.
Kuru Öksürük Tedavisi
Kuru öksürüğün tedavisinde uzmanlar öncelikle öksürüğün altında yatan sağlık sorununu ve/veya çevresel faktörü belirlemek için bazı tetkikler yapar. Bunun neticesinde öksürüğün sebebi viral bir enfeksiyon ise öncelikle enfeksiyon hastalığına karşı bir tedavi planı hazırlanır. Günümüzde grip tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar olmakla birlikte her virüs için ilaç bulunmamaktadır. Bu nedenle bazı durumlarda uzmanlar hastanın semptomlarını hafifletmeye yönelik kuru öksürük kesici bazı ilaçlar reçete edebilir.
Kuru Öksürüğe Ne İyi Gelir?
Kuru öksürük genellikle altta yatan sağlık sorununun tedavi edilmesiyle birlikte geçer. Bununla birlikte evde uygulanabilecek bazı yöntemler de kuru öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabilir. Kuru öksürüğü ne keser diye merak edenlerin uygulayabilecekleri yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
• Bol sıvı tüketmek: Kuru öksürük durumunda su başta olmak üzere bol sıvı tüketmek solunum yollarını nemlendirerek boğazdaki rahatsızlık hissini en aza indirmeye yardımcı olabilir.
• Pastil kullanmak: Piyasada bal, zencefil gibi solunum yollarını rahatlatmaya yardımcı gıdaları içeren pastiller bulmak mümkündür. Pastil kullanımı mukus üretimini artırmaya ve kuru öksürüğü rahatlatmaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte özellikle 4 yaşın altındaki çocuklarda pastillerin boğaza takılma riski olduğundan çocuklarda veya bebeklerde kuru öksürük olması durumunda pastil verilmemesi önerilir.
• Bal tüketmek: Bazı çalışmalar balın öksürüğü yatıştırmada en etkili besinlerden bir tanesi olduğunu göstermektedir. Ancak diyabet gibi kronik rahatsızlığı bulunanların doktoruna danışmadan bal tüketmemesi önemlidir. Ek olarak 1 yaşın altındaki bebeklere de bal verilmesi bazı genellikle önerilmez.
• Ortam havasını nemlendirmek: Ortama buhar verme özelliği olan cihazların kullanımı bulunulan ortamın havasını nemlendirmeye ve solunum yollarını rahatlatarak kuru öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Kuru öksürük toplumda yaygın rastlanan bir sağlık sorunudur. Kuru öksürük hakkında sıklıkla merak edilen sorulardan bazıları aşağıda detaylı olarak ele alınmıştır.
Kuru öksürük hangi hastalıkların belirtisi olabilir?
Kuru öksürük; soğuk algınlığı, grip gibi viral enfeksiyon hastalıkları başta olmak üzere astım, alerji, bronşit, akciğer kanseri gibi daha ciddi sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir.
Kuru öksürük ne kadar sürebilir?
Kuru öksürüğün süresi altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Çoğu zaman altta yatan sağlık sorununun tedavi edilmesi ile birlikte öksürük de ortadan kalkar. Kuru öksürük akut veya kronik olabilir. Kronik öksürük genellikle astım gibi bir sağlık sorununa bağlı olarak ortaya çıkar ve çoğu zaman 8 haftadan uzun sürer.
Kuru öksürük bulaşıcı mıdır?
Viral bir enfeksiyon sonucunda görülen kuru öksürük bulaşıcı olabilir.
Kuru öksürük durumunda ne zaman bir doktora başvurulmalıdır?
Öksürürken kan gelmesi, şiddetli yorgunluk, yüksek ateş, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi semptomların görülmesi halinde vakit kaybetmeden alanında uzman bir doktora başvurulması önemlidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Tıp Bilimleri - Tıp Fakültesi Dersleri Tıp Ders Notları