İnsülin İğnesi Nedir? Nasıl Yapılır?

İnsülin, pankreasta üretilen ve vücudun enerji üretimi için şeker kullanmasına yardımcı olan doğal bir hormondur. Kandaki şeker seviyesinin ayarlanmasını sağlar. Pankreas doğru çalışmadığında, insülin üretilemeyebilir ya da kana bırakılmasında sorunlar ortaya çıkabilir. Diyabet, İnsülinin az olduğu ya da vücudun insülini doğru kullanamadığı durumlarda ortaya çıkan bir hastalıktır.

İnsülin Nedir ve Kimler İçin Önerilir?

Glikoz, vücudun enerji için kullandığı kaynakların başında gelir. Vücudun glikozu taşıması kanla yapılır. Kandaki glikozun hücrelere girip kullanılması

için insülin gereklidir. İnsülin, kandaki glikozu hücrelere taşır. Bu işlem çeşitli nedenlerle yapılamazsa glikoz kanda birikir (hiperglisemi) ve sorunlara yol açar. Vücudun insülin üretme ve salgılama yeteneği farklı nedenlerle sekteye uğrayabilir ya da bozulabilir:

• Gebelik,
• İnsülin direnci,
• Tip l Diyabet,
• Tip ll Diyabet
• Metabolik Sendrom bu durumlara örnek olarak verilebilir.

İnsülin üretiminin, salınımının ya da kullanımının bozulduğu her durumda insülin iğnesi kullanılmaz. İnsülin iğnesi tip l diyabetli kişiler için uygundur. Bazı durumlarda tip ll diyabetli hastalara da reçete edilebilir. Tip l diyabette, insülinin üretimi ile ilgili sorunlar vardır. Vücut insülin üretmediği için dışarıdan verilmesi gerekir. Vücutta bu hormonun üretimi olmadığı için ömür boyu süren bir tedavidir. Tip ll diyabetli kişilerde insülin üretilebildiği için öncelikle insülin iğnesi ile tedavi tercih edilmez.

İnsülin İğnesi Nasıl Yapılır?

İnsülin; sıvı bir solüsyon ya da süspansiyon bir çözelti formlarında bulunur. Üç farklı araç ile uygulanabilir:

• İnsülin iğnesi,

• İnsülin kalemi ve

• İnsülin pompası.

İnsülin kalemleri; kolay kullanılabilen, doz ayarlı enjektör benzeri araçtır. Kolay kullanımları açısından göz sorunlarından muzdarip hastalara reçete edilirler, ayrıca sık sık insülin enjeksiyonuna ihtiyaç duyan hastaların da hayat kalitesini arttırır. Bu nedenlerle insülin iğnesine kıyasla daha sık kullanılırlar. Ama hastaların acil durumlarda kendilerine enjeksiyon yapabiliyor olmaları çok önemli olduğu için insülin iğnesinin nasıl kullanıldığını bilmek iyi olabilir.

Kalemler ve enjektörlerin iğne uçları, kişisel kullanım içindir, asla paylaşılmamalıdır. Ayrıca bunlar tek kullanımlıktır.

Karın, uyluk, üst kol ve kalçadan yapılabilen bu enjeksiyonlardan, en hızlı emilim karın bölgesinde olur. Sonra sırasıyla; üst kol, uyluk ve kalça şeklinde hızlıdan yavaşa sıralanabilir. Emilim hızı değişkenlik gösterdiği için tek bir yerden enjeksiyonların yapılması daha sağlıklıdır. Hastalar tarafından en çok tercih edilen enjeksiyon yerleri karın ve bacaklardır. Ancak sürekli aynı yerden iğne yapmak uzun süreli sorunlara yol açabilir. Bu sebeple enjeksiyon yerlerinin rotasyonu tavsiye edilir. Yani sırasıyla iğne yapılan yeri değiştirmek enjeksiyonların daha sağlıklı yapılmasını sağlar. Kullanılan farklı rotasyon teknikleri vardır:

1. Aynı öğünde aynı bölge tekniği: Bu teknikte sabah, öğle, akşam ve gece uyumadan önce için farklı enjeksiyon bölgeleri belirlenir ve bu düzende insülin iğnesi yapılır.

2. Haftalık bölge rotasyonu: Günde tek doz ya da iki doz insülin kullanılırsa bölgeleri haftalık değiştirmek de sağlıklı bir rotasyon yöntemidir.

3. Çimdik tekniği: Enjeksiyon bölgesinin baş parmak ve işaret parmak arasına sıkıştırılıp yukarı çekilerek iğnenin yapıldığı yöntemdir. Ancak, uzun uçlu iğnelerde kas dokusuna girme riski ve kısa uçlu iğnelerde bu yönteme zaten gerek olmaması nedeniyle riskli sayılabilir.

İnsülin pompası, insülini cilt altı dokuya yavaş yavaş ve sürekli olarak veren bilgisayarlı küçük aletlerdir. İnsülin pompasının dozunun ayarlanması çok fazla değişken içerdiğinden, kullanan kişinin diyetine dikkat etmesi ve ne kadar insüline ihtiyaç duyacağına dair hesaplamaları öğrenmesi gerekir. Ayrıca sağlık ekibi insülin pompasının kontrollerini yapacağından hasta ile birlikte bir ekip olarak çalışırlar. İnsülin pompası, doğru kullanıldığında başarı oranı yüksek bir tedavidir. Sürekli yapılan iğnelerin olmayışı da hastanın moralini ve tedaviye katılımını artırır.

İnsülin kullanımı ile ilgili sorularınız varsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz.

İnsülin İğnesi Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Enjekte edilebilir insülinin pek çok farklı formu bulunur. Uzman hekiminiz ile uygun insülini ve dozajı bulduktan sonra, tedaviyi uygulama konusunda size verilen talimatları takip etmeniz çok önemlidir. Bazı insülin türleri hızla etki ederken, bazı insülin türlerinin etkisi bir ila iki gün sürer. Bu nedenle insülin enjeksiyonu sıklığınız değişiklik gösterebilir. Hangi insülin türünü kullandığınızı bilmek, bu konuda size yardımcı olacaktır.

• Hızlı etkili insülin: 5 ila 20 dakika içinde çalışmaya başlar ve etkisi 3 ila 5 saat sürer. Enjeksiyondan iki saat sonra en yüksek etkiye ulaşır. Bu sebeple yemekten önce alınması gerekir.
• Düzenli insülin (kısa etkili insülin): Enjeksiyondan 30 ila 45 dakika sonra etkisini göstermeye başlar. 2 ila 4 saat sonra en yüksek seviyeye ulaşır ve etkisi, 5 ila 8 saat sürer.
• Orta etkili insülin: Etkisini enjeksiyondan 2 saat sonra göstermeye başlar ve 12. saatte en yüksek seviyeye ulaşır. 14 ila 24 saat içinde etkisini kaybeder.
• Uzun süreli insülin: Bu insülinin kana karışma hızı 1 saattir. 3 ila 14 saatte pik yapar ve etkisi bir güne kadar sürebilir.
• Ultra uzun etkili insülin: Enjeksiyon sonrası 6 saatte etkisini göstermeye başlar. Pik yaptığı bir zaman dilimi yoktur, birkaç saat aynı etkiyi gösterir ve etkisini iki güne kadar sürdürür.

Kullandığınız insülin ile ilgili sorularınızı, hekimizle görüşebilir ve tedavinizi hayatınıza en uygun şekilde ayarlayabilirsiniz.

İnsülin Tedavisiyle İlgili Diğer Bilinmesi Gerekenler

Her tedavide olduğu gibi insülin tedavisinde de olası yan etkiler vardır. Bu yan etkilerin bilinmesi tedavi süreci ve hastanın genel sağlığı bakımından önemlidir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Enjeksiyon yerinde şişlik, kızarıklık, ele gelen sertlik veya kaşıntı,
• Hipoglisemi (kan şekerinin normalden düşük olması),
• Kilo artışı.

Bunlar enjeksiyon ve/veya insülin kaynaklı beklenen yan etkilerdir. Beklenmeyen bir yan etki ciddi bir soruna ya da alerjiye işaret ediyor olabilir. Beklenmeyen bir yan etki gördüğünüzü düşünüyorsanız, en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz.

SSS: İnsülin Direnci Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?

İnsülin direnci; kas ve yağ dokusu ile karaciğerdeki hücrelerin insüline yanıt vermemesi ve bu sebeple kandaki glikoz düzeyinin yüksek olmasıdır. Diyabete zemin hazırlar. Aktif bir hayat sürmek, düzenli egzersiz ve sağlıklı bir diyetle kilo vermek vücudun insülin direncini düşürebilir.

İnsülin İğnesi Yapmak Acı Verir Mi?

İnsülin iğnesi acıtıyor gibi görünse de, düzenli insülin enjeksiyonu yaptıran kişiler parmak ucundan kan şekeri ölçme işleminden daha acıttığını belirtiyorlar.

İnsülin İğnesini Nasıl Saklamalıyız?

Açılmamış insülinler, paketin üzerinde belirtilen son kullanma tarihine kadar buzdolabında 2 ila 8 derecede saklanabilir. Buzdolabı kapağı bu dereceler arasında değilse kullanılmamalı ve insülin paketleri buzluğa yakın yerlere konulmaktan kaçınılmalıdır. Ayrıca güneş ışığından ve ısı kaynaklarından uzak tutulmalı ve paketler çalkalanmamalıdır.

İnsülin İğnesinin Zararları Nelerdir?

İnsülin, yanlış kullanıldığında doz aşımı olabilir ve hipoglisemiye (normalden düşük kan şekeri) sebep olabilir.

İnsülin İğnesi Nasıl Vurulur?

İnsülin enjeksiyonu konusunda uzman hekiminizin ya da sizden sorumlu sağlık çalışanlarının yönergelerini uygulamak daha sağlıklı sonuç verir.

Tıp Bilimleri - Tıp Fakültesi Dersleri Tıp Ders Notları