Kürtaj, Endoservikal Küretaj Biopsi

Kürtaj, küçük bir müdahale ile  rahim içinden doku almak anlamına gelir. Kürtaj kelimesi rahim içinden biopsi almak işlemi için kullanıldığı gibi  genellikle rahim içindeki gebeliğin özel bir yöntemle sonlandırılması amacıyla da kullanılmaktadır. Toplumda  kürtaj işlemi  veya tıbbi tahliye  için  “kürtaş” , “gebelik sonlandırma” , “küretaj” , “çocuk aldırma” , “gebelik sonlandırma” , “bebek aldırma” , “parça aldırma” tabirleri de sıklıkla kullanılmaktadır. Kürtaj işlemi gebelik sonlandırma dışında tanı amaçlı biopsi veya tedavi amaçlı bir işlem olarak da uygulanır. Tıp dilinde D&C (dilatasyon ve küretaj) olarak ifade edilir. Tanı ve tedavi için yapılan kürtaj işlemleri, full küretaj (FC), endoservikal küretaj (EEC), endometriyal biopsi, pipelle biopsi  ve endometrial  daiting’ tir.
 
İstenmeyen bir hamilelik  meydana geldiğinde yada tıbbi sebeplerden dolayı kürtaj gerektiğinde ( anenbriyonik gebelik-boş gebelik bozulmuş gebelik, inkomplet tam olmayan düşük gibi nedenlerle ) müdahale vakit geçirmeden yapılmalıdır. Gebelik haftasının büyümesi  işlem risklerinin ve işlem esnasında kullanılacak tahliye kanüllerinin çaplarının büyümesine ve  işlem süresinin uzamasına neden olacaktır. Tüm bunlar kürtaja ait risklerin görülme oranını arttırır. Gebelik kesesinin son adet tarihinin ilk gününe göre 5 haftada ultrasonografi ile görüleceği dikkate alınırsa 5-6. haftada müdahalenin yapılması uygundur.

Gebelik sonlandırma veya bir biopsi alma için yapılan  kürtaj işlemi lokal anestezi (bölgesel uyuşturma) yada genel anestezi (koldan yapılan iğne ile kısa süre için uyutularak) altında uygulanabilir. Genel anestezi işlemin tümüyle ağrısız seyretmesi açısından çağdaş ve etkili bir yöntemdir. İlk kez kürtaj işlemi yaptıran ve sezaryen ile doğum yapmış hanımlarda genel anestezi ile kürtaj işlemini yaptırmaları tavsiye edilmektedir.  Normal doğum yapmış ve daha önceden kürtaj deneyimi olanlar rahim ağzı kısmen açık olduğu için lokal anestezi ile de küretaj yaptırabilirler.
 
Kürtaj yapılma nedenleri? Hangi sebeplerle kürtaj yapılır?

1. Gebelik sonlandırma,tıbbi tahliye,istenmeyen gebelik, kürtaş

gebelik sonlandırmada kullanılan  steril "ipas" vakum sistemi

İstenmeyen gebeliklerin bitirilmesi  veya tıbbi sebeplerle devam etmemesi gereken gebeliklerin   sonlandırılması amacı ile yapılır. Ülkemizde 18 yaşından büyük kadınlarda 10 haftaya kadar kendi rızası ile yapılır, resmi olarak evli ise eşinin onayı alınır. Dünyanın pek çok ülkesinde ve de bizde gebelik sonlandırılması  yani kürtaj  halen vakum tekniği ile ,enjektör içersine negatif basınçla çekme şeklinde uygulanmaktadır. Bu teknik  olası riskleri minimize etmekte ve iyileşme sürecini kısaltmaktadır.

 2. Probe Küretaj (PC), endometrial biopsi

Ensoservikal kürtaj, full küretaj ve endometriyal biopside kullanılan keskin metal küret

Kanama bozukluklarında, disfonksiyonel kanama varlığında  ve özellikle menopoz sonrası kanamalarda teşhis amaçlı yapılan işlemdir. Özel aletler , keskin küret ile rahim içi dokusu kürete edilir ,kazınır. Bu işlemde amaç rahim içindeki kanamaya sebep olan dokunun ve kalınlaşmış endometriyumun tamamını almaktır. Şiddetli ve uzun süreli kanamalarda hem altta yatan sebebi tespit edebilmek  hem de aşırı kanamayı durdurmak amacıyla uygulanabilir. Bu işlem sayesinde patolojiye gönderilen kürtaj dokusu ile; endometrial hiperplazi, endometriyap polip,  rahim kanseri, endometrit (rahim içi enfeksiyonu)  rahimde yaşa bağlı zayıflama (atrofi) teşhisi konabilir.

3. Fraksiyone küretaj (FrC), Full kürtaj

Yapılma sebebi  probe küretaj ile hemen hemen aynıdır. Ancak burada rahimin içini döşeyen zar tabakasından ve rahim ağzının içini döşeyen kanaldan ayrı ayrı örnekler alınır ve patolojik incelemeye gönderilir. Özellikle rahim kanseri ve rahim ağzı kanserinin ayrımında önemli bir teşhis aracıdır. Rahim içi kanaldan parça alınmasına “endoservikal küretaj” ismi de verilmektedir.
4. Endoservikal küretaj, kürtaj (EEC)
Rahim ağzında smear testinde veya kolposkopi incelemesinde şüpheli lezyon varlığında (ASCUS, CIN, AGUS) keskin küçük küretler ile rahim ağzı kanalının içi kazınarak patolojik inceleme yapılması için parça alınmaktadır. Rahim içi kürtaj’ı ile birlikte yapılabildiği gibi (Fraksiyone kürtaj) kolposkopi altında yapılan rahim ağzından parça, biopsi alınırken (punch biopsi) de aynı anda yapılmaktadır. HPV virüsüne bağlı rahim ağzında olan hücresel değişiklerin tespitinde uygulanan ileri inceleme  yöntemlerinden biri de kolposkopi altında yapılan punch biopsi ve endoservikal kürtaj’ dır.

 5.Rest küretaj (RC)

 Bir düşük sonrası içeride fetusa ait parça veya plasenta kalması durumunda (inkople abortus) yapılan kürtaş işlemidir. Tekniği normal gebelik sonlandırmadaki teknik ile aynı olmasına rağmen bazen içeride kalan plasenta parçaları rahim içine yapışmış olabileceği için ,rahim içini tam temizleyebilmek için bazen keskin  metal küret aletlerinin de kullanılması gerekebilmektedir. Rest kürtaj sonrası olası bir enfeksiyon sebebi ile iyi bir antibiyotik  profilaksisi yapılmalıdır.
6. Bumm kürtaj, bum küretaj.
Doğumdan sonra içeride plasenta (çocuğun eşi) parçaları kaldığından şüpheleniliyorsa ve fazla doğum sonrası kanaması buna bağlı var ise  özel küretler (bum küret)  ile kalan parçalar alınır. Bu işlem de revizyone küretaj olarak değerlendirilir. Diğer adı bomm küretajdır ( bum kürtaj).Genelde ağrılı bir işlem olduğu için genel anestezi ile yapılır.

7. Endometrial Dating

Kısırlık  teşhisinde yumurtlamanın olup olmadığını anlayabilmek için adet adetin 21. gününde rahim içersinden örnek alınarak olması gereken endometriyal değişiklerin tespiti yapılmaya çalışılır. Endometrial dating'de amaç endometrium durumunun adet siklusu ile uyumlu olup olmadığı anlamaktır. Bu amaçla rahim içinden özel bir küret ile tek bir örnek alınır. Günümüzde bazı merkezlerde bu endometriyal dating işlemi için plastik özel kanüller (pipelle) kullanılmakta ve bu işleme “pipelle biopsi” ismi de verilmektedir.

8. Pipelle biopsi

pipelle biopsi kanülleri

Daha çok endometriyumdan biopsi almaya yönelik işlemlerde yapılır. Menapozda kanama varlığında uygulamadaki kolaylığı ve risk içermemesi sebebi ile bir çok hekim tarafından tercih edilmektedir. Ayrıca kısırlık hastalarında endometiryumun yapısını değerlendirmek için de  (endometriyal dating) yapılmaktadır.

Kendinden negatif basınç uygulayan pistonu olan ince plastik, dispozibl bir kanülden ibaret bir sistemdir ve en büyük avantajlarından biri de genel anestezi gerektirmeden hatta bazen lokal anesteziye dahi gerek duyulmadan yapılan basit bir işlem bir çeşit biopsi küretajdır.