Larenks Travmaları

Larenks Travmaları

Doç. Dr. Oğuz BASUT

Vokal travmalar (Sesin yanlış kullanımı)
Vokal travmalar, akut olarak aşırı bağırma veya uzun süre yüksek sesle konuşma sırasında ortaya çıkarlar. Ses kısıklığı ya da afoni şeklinde görülebilirler. Muayenede vokal kordlarda aşırı hiperemi, ödem baze de subepiteliyal kanamalar bulunabilir. Spontan olarak iyileşirler. Hastalara buhar inhalasyonu ve ses istirahati önerilir. Antienflamatuar ajanların faydası olabilir. Kronik olanlar ise sesini yanlış kullanan profesyonellerde görülür. Vokal kordlarda yapısal değişikliklere bağlı ortaya çıkar. Sesin doğru kullanımı öğretilmelidir.
Dış larenks travmaları
Künt (darbe, çarpma, sıkışma ve boğma nedeniyle) yada kesici (kesi, batma ve ateşli silah) yaralanmalara olabilir. Baş-boyunda intrakraniyal yaralanmalardan sonra en sık ölümle sonuçlanan travma larenks travmalarıdır. Travmanın şekli ve şiddetine bağlı olarak değişen bulgular tespit edilir. Dispne, ses kısıklığı, kanama, cilt altı amfizemi, öksürük, disfaji gibi çeşitli semptomlar görülebilir. Tedavilerinde ilk amaç hava pasajının açık tutulması ve varsa kanamanın durdurulmasıdır. Entübasyon veya trakeotomi önemli yer tutar. Hastanın hayatını tehdit eden faktörler ortadan kaldırıldıktan sonra gerekli tedavileri hasara göre belirlenerek planlanır.
İyatrojenik Yaralanmalar
Entübasyon yaralanmaları
Bu yaralanmalar entübasyon sırasında hatalı entübasyondan kaynaklanabileceği gibi tüpün uzun süre kalması ya da tekrarlayan entübasyonlara bağlı olarak da gelişebilir. Genellikle görüşün iyi olmadığı acil hastalarda ortaya çıkar. Mukozal yırtılmalar, sıyrıklar, ödem, vokal kordlarda hematom veya aritenoid eklem dislokasyonları şekline görülürler. Tedavi erken dönemde; ses istirahati, steroid ve profilaktik antibiyotik şeklindedir. Eğer granülom oluşur ise bunun cerrahi olarak eksizyonu gerekir.
Trakeotomiye bağlı yaralanmalar
Bunlar genellikle hava yolu sorunu olup acil girişim yapılan hastalarda ortaya çıkar. Rekürren sinir kesisi, trakeoözofageal fistül, pnömotoraks ve krikoid kartilajın yaralanması şeklinde görülebilirler. Yüksek seviyeden açılan trakeotomiler ve koniotomi (krikotiroid membrandan girişler) sırasında krikoid kıkırdak zedelenmesi sonucu bu bölgede stenoz gelişebilir ve hastada ilerleyen dönemlerde dispne sorunu ortaya çıkabilir. Bu stenoz cerrahi yöntemlerle tedavi edilir.

Larenks Yanıkları
Termal yanıklar
Sıcak gazlar ve dumanın inhalasyonu ile oluşurlar, itfaiye görevlilerinde sık görülür. Yanığın derecesine göre ödem ortaya çıkar. Ses kısıklığı, ağrı, stridor ve hava yolu obstrüksiyonu semptomları görülebilir. Acil trakeotomi gerekebilir. Buhar inhalasyonu ve ses istirahati sağlanmalıdır. Genellikle sonuç iyidir.
Kimyasal yanıklar
Ağız ya da inhalasyonla alınan koroziv maddeler bu tip yanıklara neden olurlar. Bunların başında potasyum hidroksit ve çamaşır suyudur. Kimyasal madde ağızdan itibaren tüm geçiş bölgelerini etkiler ve maddenin özelliğine göre değişik oranlarda hasar yapar. Genellikle hiperemi ve ödem bulunur. Hava yolu emniyeti sağlandıktan sonra steroid ve antibiyotik verilmelidir. Bu hastalarda ileride stenoz gelişebileceği unutulmamalıdır.

Radyasyon
Son zamanlarda radyoterapi teknikleri oldukça ilerlemesine rağmen yanlış uygulamalarda (aşırı doz, makinanın yanlış kalibrasyonu, eğitimsiz eleman) perikondrit ve kıkırdak nekrozları ortaya çıkabilir. Spesifik bir tedavi şekli yoktur. Kronik hasarlarda ise genellikle mukoza etkilenir ve mukozada kuruma ve sekresyon birikimi görülür. Bu hastalara da konservatif yaklaşılır.

Yabancı cisimler
Trakea ve bronşlara oranla larenkste yabancı cisim daha az görülür. Semptomlar yabancı cisime göre değişkendir. Akut solunum sıkıntısı gelişen yabancı cisim aspirasyonlu hastalar Heimlich manevrası (abdominal basıncın hızla artırılması) uygulanabilir. Ancak bunun dışındaki olgularda yabancı cismin daha alt seviyelere inme riski olduğundan sakıncalı olabilir. Rijit endoskopla mukoza korunarak yabancı cisim çıkarılır. Ödem varsa trakeotomi gerekli olabilir. Ödeme karşı steroid kullanılabilir.