İlaçların Vücuttaki Akibeti

İlaçların Vücuttaki Akibeti

İlaçlar vücuda uygulandıkları yerden emilir ve dolaşıma katılır. Dolaşım sistemiyle etki edeceği yere ulaşır ve etkisini gösterir. Vücutta bazı ilaçlar kimyasal değişikliğe uğrar ve sonunda vücuttan atılırlar.

Bütün bu olaylar değişik faktörlerin etkisi altında kalır. Buna bağlı olarak ilacın etki şekli de değişebilir.

İlaçlar bu etkileşimler yanında bazı normal vücut olaylarını da değiştirebilir. İlaçlar uygulandıktan sonra vücutta dağılırlar, metabolize olurlar ve dışarı atılırlar. İlaç uygulandığında emilir, dağılır, mobilize olur ve vücuttan uzaklaştırılır.

Emilim (Absorpsiyon)

İlacın emilimi uygulandığı bölgede kan veya lenf dolaşımına geçmesidir. İlacın lokal etki etmesi istenildiğinde emilimi istenmez. Sistemik etki istenildiğinde emilim ne kadar çabuk olursa ilacın etkisi o kadar çabuk başlar.

İlaçların emilimlerini etkileyen bazı faktörler vardır. Bunlar emilim hızını etkileyen faktörler olarak isimlendirilir. Bu faktörler;

İlacın veriliş yolu, ilacın özellikleri ve emilim yüzeyinin genişliği ve daralmasıdır.

İlacın veriliş yolu

Ağız yoluyla uygulanan ilaçlar sindirim sisteminde özellikle ince bağırsaklarda emilirler. İlacın buraya gelmesi veya emilmesi için belirli bir zamana ihtiyaç duyulur. İlacın sindirim sisteminden emilmesinde midenin dolu veya boş olması etkilidir. Enjeksiyon suretiyle uygulanan ilacın emilimi hızlıdır. Damar içine uygulamada ise enjektör iğnesinden çıktığı anda emilmiş olur.

İlacın özellikleri

İlacın molekül büyüklüğü ne kadar küçük ise ve yağda çözünürlüğü ne kadar fazla ise emilim de o kadar hızlı olur. İlaçların emiliminde farmasötik şekil de etkilidir. Katı farmasotik şekillerinin emilebilmesi için önce dağılması ve ilacın çözünmesi gerekir. Bu olayın hızı emilim hızını etkiler. Süspansiyon ve enjeksiyonluk solüsyonların veya süspansiyon ve enjeksiyonluk solüsyonların emilimi de ilacın tek başına çözünmüş olarak bulunduğu solüsyonlardan daha yavaş olur. Bundan başlıca bazı ilaçların konsantrasyonu da emilim hızını etkiler. İlacın uygulandığı yerdeki konsantrasyonu yüksek olursa emilim hızı da fazladır.

Emilim yüzeyinin genişliği ve damarlanması

İnhalasyon yoluyla uygulamalarda verilen ilaç akciğer alveolerinde çok geniş bir yüzeyden emilir. Bu nedenle genel anestezik madde inhale ettirilen kişi çok kısa süre içinde anesteziye girer. İlacın uygulandığı yerdeki damarlama da emilimi etkiler. İlacın uygulandığı yer de damarlanma az veya kan akım hızını azaltan şok, hipertansiyon, kalp yetmezliği gibi durumlar oluşmuşsa emilim yavaş olur.